ฟันปลอม

ฟันปลอม คืออะไร

ฟันปลอม คือสิ่งประดิษฐ์ ที่นำมาใช้เพื่อทดแทนฟันธรรมชาติที่สูญเสียไป เนื่องจากสาเหตุต่างๆ โดยมีวัสดุหลากหลายชนิด ที่สามารถนำมาผลิตเป็นฟันปลอมได้ เช่น พลาสติก เซรามิค หรือโลหะ เป็นต้น ซึ่งวัสดุแต่ละประเภท ก็จะมีจุดเด่นจุดด้อยแตกต่างกันไป ดังนั้น การเลือกฟันปลอมที่เหมาะสมที่สุดในแต่ละกรณี จึงเป็นเรื่องที่จะต้องใช้ข้อมูลหลายๆด้านมาประกอบการตัดสินใจ นอกจากวัสดุที่ใช้ทำฟันปลอมจะมีหลายประเภทแล้ว ชนิดของ ฟันปลอม นั้น ก็มีด้วยกันหลายแบบเช่นกัน แต่ถ้าจะให้แบ่งตามหัวข้อกว้างๆ ว่า ฟันปลอมมีกี่แบบ ก็จะสามารถแบ่งได้เป็น 2 แบบ ใหญ่ๆ นั่นก็คือ ฟันปลอมแบบถอดได้ และ ฟันปลอมแบบติดแน่น

การทำฟันปลอมนั้น ไม่ว่าจะเป็นแบบไหนก็ตาม ก็ไม่สามารถทำให้เสร็จภายในครั้งเดียวได้ อีกทั้งยังต้องอาศัยระยะเวลาในการปรับตัว เพื่อให้คุ้นเคยกับฟันปลอมที่ทำขึ้นมา ไม่ว่าจะเป็นการปรับตัวในการเคี้ยว หรือการพูดออกเสียง แต่ทั้งนี้ หากได้ลองใส่ให้คุ้นชินกับฟันปลอมนั้นๆซักพักหนึ่ง ทุกคนก็จะสามารถปรับตัวให้ยอมรับกับฟันปลอมได้ จนสามารถใช้ฟันปลอมในการดำรงชีวิตได้อย่างดี เหมือนเป็นอวัยวะอีกชิ้นหนึ่ง

ฟันปลอมมีกี่แบบ

โดยทั่วไป จะสามารถแบ่งประเภทของฟันปลอม ออกได้เป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ ฟันปลอมแบบถอดได้ , ฟันปลอมแบบติดแน่น และ การทำรากฟันเทียมซึ่งความแตกต่างของฟันปลอมทั้ง 3 ประเภท และข้อดีข้อเสีย ของฟันปลอมแต่ละประเภท มีดังรายละเอียดต่อไปนี้

ฟันปลอมแบบถอดได้

คือ ฟันปลอมที่ไม่ได้ยึดแน่นอยู่ในช่องปาก สามารถถอดเข้าออกเพื่อนำออกมาทำความสะอาดนอกช่องปากได้ มีลักษณะเป็นฟันปลอมแต่ละซี่ ยึดติดอยู่กับฐานของฟันปลอมที่ทำจากวัสดุหลายประเภท ซึ่งตัวฟันปลอมแบบถอดได้นี้ หากจะถามว่า ฟันปลอมมีกี่แบบ จะสามารถแบ่งย่อยได้อีก 4 ประเภท ตามวัสดุที่ใช้ทำฐานของฟันปลอม นั่นคือ

• ฟันปลอมฐานพลาสติก
• ฟันปลอมฐานโลหะ
• ฟันปลอมชนิดฐานนิ่ม
• ฟันปลอมทั้งปาก

โดยแต่ละประเภท มีลักษณะแตกต่างกันอย่างไร และข้อดีข้อเสียอะไรบ้าง สามารถศึกษาได้จากบทความด้านล่างค่ะ

1. ฟันปลอมฐานพลาสติก

เป็น ฟันปลอม ที่ทำได้ง่ายที่สุด ในกระบวนฟันปลอมทั้งหมด มีลักษณะเป็นฟันปลอมพลาสติกเป็นซี่ๆ ยึดอยู่กับฐานฟันปลอมที่ทำจากอะคริลิกสีชมพู ตกแต่งให้ดูคล้ายคลึงกับเหงือกธรรมชาติ มีได้ตั้งแต่ 1 ซี่ ไปจนถึงหลายซี่ โดยในกรณีที่เป็นฟันปลอมหลายๆซี่ อาจพบมีตะขอที่ทำจากโลหะ ช่วยยึดเกี่ยวกับตัวฟันธรรมชาติที่เหลืออยู่ในช่องปาก เพื่อให้ฟันปลอมยึดเกาะได้แน่นขึ้น ลักษณะของฐานฟันปลอมของขากรรไกรบนและล่าง จะมีลักษณะไม่เหมือนกัน โดยในขากรรไกรบน ฐานของฟันปลอม จะมีลักษณะแผ่ และยึดแนบไปกับเพดานปาก ส่วนในขากรรไกรล่าง จะมีลักษณะเหมือนเกือกม้า โค้งหลบตำแหน่งของลิ้น

ข้อดีของฟันปลอมถอดได้ฐานพลาสติก

ฟันปลอมถอดได้แบบนี้ มีข้อดีอยู่หลายประการ ดังนี้

• ทำได้ง่าย ใช้เวลาไม่นาน เนื่องจากขั้นตอนในการทำไม่ซับซ้อน
• สามารถถอดออกมาทำความสะอาดได้ง่าย
• ราคาไม่แพง สามารถเบิกประกันสังคมได้

ข้อเสียของฟันปลอมถอดได้ฐานพลาสติก

• อาจทำให้ผู้ใส่เกิดความรำคาญ เนื่องจากฐานของฟันปลอมที่มีขนาดใหญ่ และหนา
• การยึดเกาะจะไม่ค่อยแน่น อาจหลุดเวลาเคี้ยว หรือเวลาพูดได้ ถ้าฟันปลอมหลวมมากๆ
• ฟันปลอมชนิดนี้ มีประสิทธิภาพในการบดเคี้ยวอาหารต่ำกว่าฟันปลอมประเภทอื่น
• อาจมีเศษอาหารเข้าไปติดใต้ฐานฟันปลอม โดยเฉพาะถ้าเป็นอาหารเศษเล็กๆ เช่น เม็ดน้ำตาล หรือเม็ดพริก จะกดเหงือกและทำให้รู้สึกเจ็บมาก
• ฐานของฟันปลอมที่เป็นอะคริลิก จะดูดสี และกลิ่น จากอาหารที่รับประทานเข้าไป เกิดการเปลี่ยนสีได้
• มีอายุการใช้งานสั้นกว่าฟันปลอมชนิดอื่น ใช้งานไปซักพัก จะหลวมมากขึ้นเรื่อยๆ
• หากใช้ในระยะเวลานาน สันเหงือกอาจเกิดการยุบตัวได้
• มีโอกาสแตกหักได้ง่าย ถ้าทำหล่น

2. ฟันปลอมฐานโลหะ

เป็นฟันปลอมที่มีลักษณะคล้ายกับฟันปลอมฐานพลาสติก แต่จะเปลี่ยนในส่วนบริเวณฐาน เป็นโครงโลหะแทน และจะมีอะคริลิกสีชมพูแปะอยู่บางส่วน โดยซี่ของฟันปลอม จะเป็นพลาสติกเช่นเดียวกันกับฟันปลอมฐานพลาสติก

ข้อดีของฟันปลอมถอดได้โครงโลหะ

• ฐานโลหะจะมีความเล็ก บางมากกว่าฐานพลาสติก ทำให้เวลาใส่ จะรำคาญน้อยกว่า
• อายุการใช้งานนานกว่า เนื่องจากโลหะไม่ดูดสีและกลิ่น โดยถ้าดูแลรักษาดีๆ ฟันปลอมถอดได้โครงโลหะ อาจมีอายุการใช้งานมากกว่า 10 ปี
• การปรับตัวในการใส่ฟันปลอม การบดเคี้ยวและการออกเสียง จะทำได้ง่ายกว่าฟันปลอมฐานพลาสติก

ข้อเสียของฟันปลอมถอดได้โครงโลหะ

• เนื่องจากฐานและตะขอ จะได้รับการขึ้นรูปเป็นชิ้นเดียวกันด้วยโลหะหล่อ ทำให้อาจมองเห็นตะขอสีเงินได้ในบางบริเวณ ซึ่งอาจมีผลต่อความสวยงาม
• มีราคาสูงกว่าฟันปลอมฐานพลาสติก
• อาจต้องเพิ่มขั้นตอนในการทำมากกว่าฟันปลอมฐานพลาสติก

3. ฟันปลอมชนิดฐานนิ่ม

หรือเรียกอีกชื่อว่า ฟันปลอม ถอดได้ฐานพลาสติกยืดหยุ่น เป็น ฟันปลอม ที่มีลักษณะคล้ายกับฟันปลอมฐานพลาสติก แต่ในส่วนบริเวณฐานฟันปลอม แทนที่จะทำด้วยอะคริลิกแข็ง จะทำด้วยวัสดุพลาสติกที่มีความยืดหยุ่นแทน โดยมาก จะใช้ในกรณีที่ฟันหายไปจำนวนน้อยๆเช่น 1หรือ2ซี่ แต่ในบางกรณี อาจใช้ในผู้ที่มีฟันหายไปมากกว่านั้นก็เป็นได้

ข้อดีของฟันปลอมชนิดฐานนิ่ม

• มีความยืดหยุ่นสูง ทำง่าย ใส่พอดีได้ง่าย
• สามารถปรับด้วยตัวเองได้ โดยหากฟันปลอมหลวม หรือใส่ไม่ลง ให้นำมาแช่น้ำอุ่น จากนั้น ให้นำเข้าไปใส่ในปาก ฟันปลอมชนิดนี้ จะสามารถปรับให้พอดีได้เอง
• ไม่มีตะขอสีโลหะ จึงไม่มีปัญหาเรื่องความสวยงาม
• เนื่องจากเป็นพลาสติกชนิดที่ยืดหยุ่นได้ จึงตกไม่แตก และไม่ค่อยหักง่าย เมื่อเทียบกับฟันปลอมฐานอะคริลิก

ข้อเสียของฟันปลอมชนิดฐานนิ่ม

• ราคาสูงกว่าฟันปลอมฐานพลาสติกธรรมดา
• ฐานของฟันปลอมสามารถดูดสีและกลิ่นจากอาหารที่รับประทานได้
• เนื่องจากตัวฟันปลอมเป็นชนิดฐานนิ่ม เวลาเคี้ยวอาหาร บางคนอาจรู้สึกว่าฟันปลอมมีการยวบขึ้นลงตามการบดเคี้ยว
• เนื่องด้วยฐานของฟันปลอมจะแนบพอดีไปกับเหงือกมาก บาคนอาจมีอาการเจ็บตอนใส่ใหม่ๆ ต้องมาปรับแก้หลายครั้ง

4. ฟันปลอมทั้งปาก

ในกรณีที่มีการสูญเสียฟันไปทั้งหมด การใส่ฟันปลอมทั้งปาก จะสามารถทดแทนฟันธรรมชาติได้ ทั้งในเรื่องของการบดเคี้ยว ความสวยงาม การออกเสียงพูด และความสวยงามของใบหน้า วัสดุที่ใช้ในการทำฟันปลอมทั้งปาก ส่วนใหญ่จะเป็นซี่ฟันพลาสติก กับฐานที่ทำมาจากอะคริลิกแบบแข็ง สีชมพูเหมือนกับสีของเหงือก ในส่วนของขากรรไกรบน จะแผ่ขยายฐานเต็มเพดานปาก ส่วนของขากรรไกรล่าง จะแผ่ฐานด้านหน้า และด้านหลังเป็นรูปเกือกม้า เพื่อเว้าหลบส่วนของลิ้น ฟันปลอมทั้งปาก แบ่งตามวิธีการทำได้ 3 แบบ คือ

• ฟันปลอมทั้งปากแบบดั้งเดิม: ฟันปลอมทั้งปากแบบดั้งเดิม จะทำได้หลังจากที่ถอนฟันทั้งปากออกหมด และรอแผลถอนฟันหาย เหงือกเข้าที่ และเนื้อเยื่อต่างๆหายเป็นปกติ ซึ่งมักจะต้องรอหลังถอนฟันอย่างน้อย ประมาณ 1-2 เดือน ในบางกรณี อาจต้องรอนานถึง 6 เดือน ในกรณีที่มีการตัดแต่งกระดูกร่วมด้วย ในระหว่างที่รอแผลถอนฟันหาย จะไม่มีฟันในช่วงเวลานั้นๆ
• ฟันปลอมทั้งปากแบบทันที: ฟันปลอมทั้งปากชนิดนี้ จะมีการเตรียมทำไว้ก่อนที่จะทำการถอนฟันออก และภายหลังถอนฟันทั้งหมดออกไป ก็สามารถใส่ ฟันปลอม ทดแทนได้ทันที ซึ่งทันตแพทย์ จะทำการพิมพ์ปาก สร้างแบบจำลองฟัน และสร้างการสบฟันไว้คร่าวๆ ก่อนจะถอนฟัน เพื่อให้ชิ้นงานฟันปลอม เสร็จทันก่อนจะถึงวันนัดถอนฟัน ฟันปลอมทั้งปากชนิดนี้ มีข้อดีคือ จะช่วยให้ไม่ต้องขาดฟัน แม้กระทั่งหลังถอนฟันทันที แต่อย่างไรก็ดี ฟันปลอมชนิดนี้ จะหลวมมากขึ้นเรื่อยๆ ภายหลังจากที่ใส่ไป เนื่องจากกระดูกขากรรไกรและสันเหงือก จะเกิดการยุบตัวลงเรื่อยๆ ดังนั้น ภายหลังจากที่สันเหงือกยุบตัวลงจนเข้าที่แล้ว อาจจะต้องทำฟันปลอมชุดใหม่ หรือทำการเสริมฐานฟันปลอมชุดเดิม เพื่อให้แน่นขึ้น
• ฟันปลอมทั้งปากแบบวางบนรากเทียม: ฟันปลอมทั้งปากชนิดนี้ จะคล้ายกับ ฟันปลอม ทั้งปากแบบดั้งเดิม แต่จะมีรากเทียมที่ฝังเตรียมเอาไว้ก่อนแล้ว เป็นตัวช่วยยึดฟันปลอม (ฟันปลอมแบบดั้งเดิม จะใช้พื้นที่บริเวณสันเหงือกและเพดานปากเป็นตัวยึดเกาะ) ซึ่งจากกแรงยึดโดยรากเทียม จะทำให้ฟันปลอมชนิดนี้แน่นเทียบเท่าฟันธรรมชาติ สามารถบดเคี้ยวอาหารได้อย่างมีประสิทธิภาพ และไม่หลุดง่ายเวลาอ้าปากกว้างๆ หรือเวลาพูดคุย หัวเราะ แต่ข้อเสียคือ จะมีราคาสูงกว่าฟันปลอมทั้งปากแบบปกติ

ฟันปลอมแบบติดแน่น

เป็นฟันปลอมแบบที่จะติดอยู่กับฟันในช่องปาก หรือที่บางคนเรียกว่า ฟันปลอมถาวร โดย ฟันปลอม ชนิดนี้ จะถอดออกมาทำความสะอาดนอกช่องปากไม่ได้ สามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทย่อยๆ ตามจำนวนของซี่ฟันที่ใส่ ได้ 2 ประเภท คือ ครอบฟัน และ สะพานฟัน

ฟันปลอมจำเป็นไหม?

หากเราสูญเสียฟันแท้ไป และไม่มีโอกาสที่จะมีซี่ฟันใหม่งอกขึ้นมาอีก หากไม่ใส่ฟันปลอม (หรือฟันเทียมในอีกชื่อหนึ่ง) อาจส่งปัญหาเรื่องการล้มเอียงของฟันข้างเคียง และการยื่นยาวของฟันคู่สบ จะมีปัญหาข้อต่อขากรรไกร หรือหากฟันที่สูญเสียไปเป็นฟันหน้า ก็อาจส่งผลถึงการออกเสียงที่ไม่ชัดได้ด้วยนะคะ ดังนั้น การใส่ฟันปลอมไม่ใช่เพียงเพราะเรื่องความสวยงามของช่องปากเท่านั้น หากยังช่วยหยุดปัญหาที่จะเกิดขึ้นหากแถวฟันของเราไม่มีฟันขึ้นครบอย่างที่ควรเป็นด้วย

ถ้าไม่ใส่ฟันปลอม มีผลอย่างไร?

กรณีที่คนไข้ สูญเสียฟัน หรือ ได้รับการถอดฟันเเล้วปล่อยให้มีช่องว่างระหว่างฟัน จะมีผลดังนี้

ฟันค้างเคียงของซี่ที่ถูกถอนไปล้มหรือเอียงเข้าเข้ามาบริเวณช่องว่าง มีผลต่อฟันคู่สบที่ไม่ตรงกัน เกิดการกระเเทกขณะเคี้ยวอาหาร-ปัญหาการเคี้ยวอาหารข้างเดียว มีเศษอาหารติดที่ซอกฟันได้ง่าย เกิดฟันผุหรือเหงือกอักเสบตามมาได้

เลือกทำฟันปลอมแบบไหนดี?

การเลือกใช้ฟันปลอมชนิดใด ขึ้นอยู่กับว่าจำนวนฟันที่สูญเสีย ระดับปัญหาของสุขภาพในช่องปาก ในแง่ของประสิทธิภาพการใช้งานการใส่ฟันปลอมแบบติดเเน่นจะให้ความรู้สึกเหมือนฟันธรรมชาติ เคี้ยวอาหารได้ดี ไม่เคลื่อนตัวขณะเคี้ยว คนไข้ใช้งานได้อย่างสะดวกโดยที่ไม่ต้องถอดเข้าออกไม่ต้องถอดเข้าออก อย่างไรก็ตามทันตแพทย์จะเป็นผู้แนะแนวทางที่เหมาะสมกับปัญหา และค่าใช้จ่ายได้ อธิบายขั้นตอนการรักษา และผลลัพธ์ของการทำฟันปลอมประเภทนั้นๆ

ข้อดีของการทำฟันปลอม

• ช่วยป้องกันการเคลื่อนหรือล้มของฟันซี่ข้างเคียง
• ช่วยป้องกันไม่ให้เนื้อฟันจริงละลายไปที่ส่วนที่สูญเสียฟันที่แท้จริงไป
• ช่วยป้องกันฟันล้มหรือเอียงได้ ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของการสูญเสียฟัน
• ช่วยเสริมสร้างบุคลิกและรอยยิ้มที่สวยงาม
• ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการบดเคี้ยวอาหาร
• ช่วยเพิ่มสมรรถภาพในการพูด
• ช่วยหลีกเลี่ยงปัญหาการเปลี่ยนแปลงของรูปหน้าเนื่องจากการสูญเสียฟัน